در پی یک سال انتخاباتی تاریخی در ۲۰۲۴ که بیش از هر زمان دیگری در تاریخ بشر، افراد واجد شرایط رأی دادن بودند، جهان در سال ۲۰۲۵ با دگرگونی‌های چشمگیر ژئوپولیتیکی، مقرراتی، سیاست‌گذاری و اجتماعی روبروست که برای جنبش ویکی‌مدیا هم‌زمان چالش‌ها و فرصت‌هایی را به همراه دارد.
در ژانویهٔ ۲۰۲۶، ویکی‌پدیا ۲۵ ساله خواهد شد. این سالگرد نسلی، هم‌زمان با میانهٔ برنامهٔ سالانهٔ بعدی بنیاد ویکی‌مدیاست. نگاهی به آینده، فرصتی نادر برای تأمل و جشن فراهم می‌کند و در عین حال، نیاز به برنامه‌ریزی واقع‌بینانه و عمل‌گرایانه برای حفظ و گسترش این منبع منحصربه‌فرد دانش جهانی را تقویت می‌نماید. در واقع، ماموریت ما از ما می‌خواهد که این کار را برای نسل‌های آینده، برای همیشه انجام دهیم.
در این مقطع، برنامه‌ریزی بنیاد ویکی‌مدیا دامنه‌ای از واکنش‌های سریع تا یک راهبرد چندنسلی را در بر می‌گیرد که با هدف افزایش داوطلبان، محتوا، خوانندگان و منابع مالی تدوین شده است. ما باید توانایی کار هم‌زمان بر اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را داشته باشیم.
این سطوح گوناگون برنامه‌ریزی، جهت‌گیری راهبردی جنبش ویکی‌مدیا را برای ایفای نقش به‌عنوان «زیرساخت اساسی در زیست‌بوم دانش آزاد» تا سال ۲۰۳۰ و فراتر از آن پیش می‌برند. این برنامهٔ سالانه، نیاز حیاتی به محتوای دایرةالمعارفی، آزاد و بی‌طرف را در چشم‌انداز در حال تحول سریع اینترنت به رسمیت می‌شناسد. این برنامه می‌پرسد که چگونه می‌توانیم ارزش‌ها و اصول ویکی‌مدیا را تقویت و از آن‌ها دفاع کنیم تا از افراد و پروژه‌های آن محافظت شود. تمرکز آن بر این است که چگونه می‌توانیم به‌صورت جمعی به مشارکت‌کنندگان و مخاطبان جدید دست یابیم تا آن‌ها برای نسل‌های آینده نیز به شکوفایی ادامه دهند.
در این چارچوب، این برنامه و بودجهٔ سالانه نمایی کلی از اهداف سال مالی آینده (ژوئیهٔ ۲۰۲۵ تا ژوئن ۲۰۲۶) ارائه می‌دهد، به‌همراه جزئیاتی دربارهٔ نحوهٔ تخصیص و اولویت‌بندی منابع. این برنامه جهت‌گیری خود را از روندها و نیازهای کلیدی جهان پیرامون ما می‌گیرد و به بررسی چگونگی واکنش مؤثر بنیاد ویکی‌مدیا می‌پردازد
جهان اکنون به چه چیزی از سوی ما نیاز دارد؟
در چند سال گذشته، فرایند برنامه‌ریزی همواره با این پرسش محوری و راهبردی آغاز شده است. این پرسش به پژوهش و تحلیل دربارهٔ روندهای جهانی و روندهای جامعه جهت می‌دهد—عواملی که کار ما را در راستای تحقق مأموریت ویکی‌مدیا در هر سال شکل می‌دهند.
چالش‌ها و تهدیدها در مسیر اشتراک‌گذاری اطلاعات معتبر و بی‌طرف آنلاین به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. اعتماد جهانی به اطلاعات آنلاین رو به کاهش است و توافق مشترک در مورد صحت اطلاعات در حال تکه‌تکه شدن است. قوانین و سیاست‌هایی که به‌دنبال تنظیم پلتفرم‌های فناوری آنلاین هستند، همیشه فضای کافی برای پلتفرم‌های غیردولتی مانند ویکی‌پدیا ایجاد نمی‌کنند.
ما همچنین شاهد تغییرات سریع در چشم‌انداز دیجیتال هستیم که شامل افزایش نمایی حجم محتوای تولیدشده توسط ماشین‌ها آنلاین می‌شود. اطلاعات باکیفیت که به‌طور قابل‌اعتماد توسط انسان تولید شده است، به کالایی نادر و گرانبها تبدیل شده که پلتفرم‌های فناوری در تلاش‌اند آن را از وب استخراج کرده و از طریق تجربیات جستجوی جدید (چه جستجوی هوش مصنوعی و چه جستجوی سنتی) در پلتفرم‌های خود توزیع کنند. در این زمینه، نقش پروژه‌های ویکی‌مدیا حیاتی می‌شود، هرچند که شاهد کاهش دیده‌شدن پروژه‌های خود هستیم، چرا که استفاده از محتوای شخص ثالث در حال افزایش است.
علاوه بر این، پایداری بلندمدت جوامع ویکی‌مدیا بستگی به جریان مداوم کاربران جدید دارد که محتوای باکیفیت ارائه دهند و همچنان درگیر بمانند. ما با روش‌هایی برای جذب نسل بعدی [۱] آزمایش خواهیم کرد و تعداد داوطلبان مورداعتماد (که همچنین به آن‌ها کاربران با دسترسی گسترش‌یافته گفته می‌شود) را که نقشهای حیاتی در تضمین کیفیت و قابلیت اعتماد پروژه‌ها ایفا می‌کنند، افزایش خواهیم داد.
اهداف ثابت، آزمایش‌های نوآورانه
همانطور که با این روندها و سایر روندهای جهانی مواجه هستیم، این برنامه با هم‌زمانی و نوآوری پاسخ می‌دهد. اهداف ذکرشده در زیر بر اساس ارائهٔ مداوم برنامه‌های قبلی ساخته شده است (به ۲۰۲۴، ۲۰۲۳، ۲۰۲۲ مراجعه کنید). پشتیبانی از زیرساخت‌های فناوری و توسعه محصولات همچنان در مرکز اولویت‌ها و منابع بنیاد قرار دارد تا ویکی‌پدیا و پروژه‌های ویکی‌مدیا قابل اعتماد، امن، قابل دسترسی و در حال تحول باقی بمانند تا نیازهای مشارکت‌کنندگان و مصرف‌کنندگان در سراسر جهان را برآورده کنند.
اهداف اصلی ما به سه دسته (زیرساخت، پشتیبانی از داوطلبان و اثربخشی) بازآرایی شده‌اند تا روشی ساده‌تر و مؤثرتر برای بازتاب نقش “اجتماعی-فنی” ویکی‌مدیا در پشتیبانی از هر دو جنبه فناوری و افرادی که پروژه‌ها را به‌عنوان بخشی حیاتی از اینترنت آزاد و باز پیش می‌برند، ارائه دهند.
- هدف زیرساخت: مطابق با سال‌های گذشته، کارهای مرتبط با هدف زیرساخت به شرح زیر سازماندهی شده است:
- بهبود تجربیات ویکی به‌طوری‌که مصرف‌کنندگان و خوانندگان تمایل داشته باشند بازگردند، به‌طور عمیق درگیر شوند و به شیوه‌هایی که برایشان معنا دارد، مشارکت کنند؛
- آزمایش راه‌های جدید برای رسیدن به مخاطبان آینده, از جمله آوردن محتوای دایرةالمعارفی به فضاهای اجتماعی آنلاین که نسل‌های جدیدتر مشارکت‌کنندگان و مصرف‌کنندگان زمان خود را در آن‌ها سپری می‌کنند؛
- سرمایه‌گذاری در خدمات داده برای افزایش سرعت آزمایش و توسعه و آزمایش سریع‌تر با فناوری‌های جدید.
- هدف پشتیبانی از داوطلبان: هدف پشتیبانی از داوطلبان Volunteer Support Goal کارهای بسیاری از تیم‌های بنیاد را برای پشتیبانی و حفاظت از افرادی که در پروژه‌های ویکی‌مدیا در تمامی سطوح مشارکت می‌کنند، و سیستم‌های اجتماعی ضروری برای رشد این مشارکت‌ها، گرد هم می‌آورد. این هدف بر اساس اهداف مداوم سال‌های گذشته، از جمله مواردی که بر ایمنی و عدالت در دانش تمرکز دارند، گسترش یافته است تا اولویت‌ها را مشخص کند:
- حفاظت از داوطلبان از طریق پشتیبانی از اعتماد و ایمنی و بهبود زیرساخت‌ها و ابزارها برای حفاظت از افراد (مانند سوءاستفاده‌های مقیاس‌پذیر)؛
- حمایت از یکپارچگی پروژه‌های ما از طریق حمایت قانونی، تقویت اصول بی‌طرفی، مقابله با اطلاعات نادرست و جعلی، افزایش آگاهی و پرداختن به شکاف‌های دانش؛
- تقویت جنبش ما از طریق عمیق‌تر کردن ارتباطات و همکاری‌های حیاتی بین داوطلبان، وابستگان و نهادهای جنبش، و از طریق مشارکت‌های جهانی و منطقه‌ای.
- هدف اثربخشی: هدف اثربخشی Effectiveness Goal بر تقویت و بهبود مستمر توانمندی‌های مالی، مدیریت ریسک، سازمانی و عملیاتی بنیاد تمرکز دارد تا این اهداف و مأموریت ما را محقق کند. امسال، اهداف کلیدی شامل موارد زیر است:
- سرمایه‌گذاری در استراتژی‌های درآمدی متنوع بلندمدت، از جمله آموخته‌ها از آزمایش‌های تجربه اهدای بیشتر منابع مالی؛
- عمیق‌تر کردن پروتکل‌های مدیریت ریسک، فرایندها و سیستم‌هایی که در تیم‌های مختلف بنیاد جاسازی شده‌اند؛
- تقویت مدیریت عملکرد سرمایه‌های مالی، عملیاتی و انسانی، و بهبود ابزارها و فرایندها برای انجام کارها به‌طور کارآمد و مؤثر.
آزمایش‌های آزمایشی در تصمیم‌گیری غیرمتمرکز
Aدر کنار این اهداف، برنامه سالانه امسال همچنین شامل آموخته‌ها و تکرارهای سه آزمایش آزمایشی است که توسط هیئت امنای بنیاد تعیین شده‌اند. این آزمایش‌ها به‌منظور ارزیابی این است که چگونه جنبش ویکی‌مدیا می‌تواند به‌طور مسئولانه‌تر مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری بیشتری را به شوراهای نمایندگی و نهادهای داوطلب‌محور در چندین حوزه مسئولیت منتقل کند:
- شورای مشورتی محصول و فناوری (PTAC): این نهاد، مشارکت‌کنندگان فنی، نمایندگان وابستگان و بنیاد ویکی‌مدیا را گرد هم می‌آورد تا یک پلتفرم فناوری مقاوم‌تر و آماده برای آینده را به‌طور مشترک تعریف کنند. اعضای شورا در اکتبر ۲۰۲۴ اعلام شدند و در ژانویه ۲۰۲۵ به‌صورت حضوری ملاقات کردند تا اولین توصیه‌نامه خود را منتشر کنند.
- کمیته توزیع منابع جهانی (GDRC): این آزمایش، یک نهاد جهانی مبتنی بر داوطلبان را برای تعیین استراتژی‌ها و سیاست‌ها در زمینه نحوه توزیع کمک‌ها و منابع در سراسر جنبش ویکی‌مدیا ایجاد خواهد کرد، بر کمیته‌های بودجه منطقه‌ای نظارت خواهد داشت و توصیه‌هایی به بنیاد ویکی‌مدیا در ارتباط با عملیات صندوق جامعه ارائه خواهد داد. یک GRDC موقت تا ویکی‌مانیا ۲۰۲۵ به‌عنوان یک آزمایش یادگیری دو ساله ایجاد خواهد شد و سپس قبل از عملیاتی شدن کامل ارزیابی خواهد شد.
- استراتژی بهبود یافته برای حمایت از سازمان‌های جنبش: این آزمایش، که به‌طور نزدیک‌تری با رویکرد آزمایش توزیع منابع هم‌راستا است، بر اکوسیستم سازمان‌های جنبش تمرکز دارد، از جمله وابستگان موجود و نهادهای پیشنهادی مانند هاب‌ها. این آزمایش بر مرحله جمع‌آوری اطلاعات با ذینفعان کلیدی، از جمله کمیته وابستگی‌ها و مدیران اجرایی وابستگان، متمرکز بوده است تا نقشهای از نحوه سازماندهی نهادهای جنبش برای نیازهای آینده ایجاد کند.
اخیراً، بنیاد ویکی‌مدیا همچنین با هیئت امنا همکاری کرد و از طریق یک کارگاه جامعه، پیشنهاد تقویت اصول دیدگاه بی‌طرفانه ویکی‌پدیا را در زمانی که این اصول بیشتر از همیشه نیاز است، مطرح کرد. پیش‌بینی می‌کنیم این تلاش‌ها در سال مالی تحت پوشش این برنامه سالانه ادامه یابد.
اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری‌های ما
مدل مالی ویکی‌مدیا یک موضوع مرکزی برای برنامه‌ریزی استراتژیک چند ساله است که به اولویت‌ها در جذب منابع مالی، مدیریت مالی و تعهد به رشد جریان‌های درآمدی متنوع برای حفظ و گسترش این مأموریت برای نسل‌های آینده ارتباط دارد.
مدل‌سازی فعلی نشان می‌دهد که رشد درآمد در سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۶ حدود +۶٪ خواهد بود و برای دو سال بعدی حدود +/-۵٪ پیش‌بینی می‌شود. در مقایسه با سال‌های گذشته، این سطح رشد متواضع‌تر نیازمند تمرکز مستمر بر اولویت‌ها و مصالحه‌ها در زمینه‌های کلیدی سرمایه‌گذاری است، در حالی که پایداری ما نیز افزایش می‌یابد.
در پاسخ، بودجه امسال نشان‌دهنده تعهد به برنامه‌ریزی مالی معقول است که از اهداف کوتاه‌مدت تا چند نسل آینده حمایت می‌کند. منابع ما باید به‌طور آینده‌نگر برای پیشبرد مأموریت باشد و در عین حال منعطف باشد تا به نیازهای نوظهور پاسخ دهد. همانند سال‌های اخیر، زیرساخت همچنان بزرگ‌ترین بخش بودجه را تشکیل می‌دهد و ما به اولویت دادن به رشد منابع مالی مستقیم برای جنبش ادامه خواهیم داد.
مشابه سال گذشته، کارهای مرتبط با فناوری تقریباً نیمی از بودجه بنیاد را با ۴۷٪ تشکیل می‌دهد، در کنار اولویت‌هایی برای حمایت از داوطلبان و دفاع از پروژه‌ها که ۲۹٪ اضافی را شامل می‌شود – که مجموعاً ۷۶٪ از بودجه سالانه بنیاد را می‌سازد. هزینه‌ها برای مالی، مدیریت ریسک، جذب منابع مالی و عملیات ۲۴٪ باقی‌مانده را شامل می‌شود.
یک ذخیره اضافی سرمایه در گردش برای پایداری مطابق با بهترین شیوه‌های غیرانتفاعی برای پایداری و همچنین انعطاف‌پذیری برای پاسخ به تغییرات پیش‌بینی‌نشده یا غیرمنتظره در محیط مالیاتی، مقرراتی یا سیاستی نگهداری می‌شود. در این برنامه سالانه، ۱٪ از این ذخیره ممکن است برای تأمین هزینه‌های جشن ۲۵ سالگی ویکی‌پدیا به‌عنوان یک رویداد استراتژیک مهم، یک‌بار و غیرقابل تکرار استفاده شود.
در نهایت، منابع مالی مستقیم به داوطلبان و نهادهای جنبش در سال آینده تقریباً ۱۱٪ افزایش خواهد یافت که با نرخ رشد کلی بنیاد هم‌راستا است. این امر از بیش از ۴۰۰ کمک‌هزینه به داوطلبان، وابستگان و شرکای جنبش پشتیبانی می‌کند. مطابق با اصول چندساله، این منابع مالی در سال‌های مالی ۲۶–۲۷ و ۲۷–۲۸ به‌طور سالانه ۵٪ دیگر افزایش خواهد یافت تا از برنامه‌ریزی بلندمدت پایدارتر پشتیبانی کند. این امر همچنین به کمک‌های منطقه‌ای این امکان را می‌دهد که با تورم هم‌گام شود و افزایش مختصری در حمایت کلی از کمک‌هزینه‌ها فراهم می‌آورد.
چگونه بیشتر یاد بگیریم
می‌توانید اطلاعات بیشتری را در اینجا پیدا کنید درباره نحوه تعامل با برنامه سالانه بنیاد ویکی‌مدیا.
علاوه بر این، بنیاد یک بولتن هر دو هفته یک‌بار درباره پیشرفت در برابر برنامه سالانه ارسال می‌کند. همچنین می‌توانید یک نمای کلی شش‌ماهه از پیشرفت حاصل شده در برابر برنامه سال گذشته را در اینجا بخوانید
پیوندها و منابع
- استراتژی
- روندهای جهانی
- روندهای جهانی ۲۰۲۵ (پست دیف) (متا)
- تقویت دیدگاه بی‌طرفانه ویکی‌پدیا (NPOV)
- محصول و فناوری
- آزمایش‌های آزمایشی
- گزارش‌های شفافیت
- گزارش شفافیت (مارس ۲۰۲۵)
- اثربخشی سازمانی
- پیشرفت در برنامه سال گذشته
- برنامه‌های سالانهٔ پیشین: (۲۰۲۴، ۲۰۲۳، ۲۰۲۲)
Can you help us translate this article?
In order for this article to reach as many people as possible we would like your help. Can you translate this article to get the message out?
Start translation